Wystawa BOSKA MĄDROŚĆ – BOSKA NATURA

Wystawa BOSKA MĄDROŚĆ – BOSKA NATURA

Wystawa BOSKA MĄDROŚĆ – BOSKA NATURA zawierała ponad czterdzieści eksponatów: starodruków i manuskryptów. Były wśród nich sławne teksty, mające postać apelu do władców, stanów i uczonych Europy, ogłoszone przez klasycznych różokrzyżowców z XVII wieku, skupionych wokół Uniwersytetu w Tybindze, gdzie utworzyli oni tzw. „krąg tybiński”. Składają się na nie trzy stosunkowo niewielkie pisma: Fama Fraternitatis R.C. (tłumaczone jako: Wołanie Braterstwa Różokrzyża), Confessio Fraternitatis (Wyznanie Braterstwa Różokrzyża) oraz Chymische Hochzeit Christiani Rosenkreuz Anno 1459 (Alchemiczne gody Chrystiana Różokrzyża, r. 1459).
Publikacja tych dzieł w latach 1614, 1615 i 1616 wywołała w Europie niezwykłe poruszenie, ponieważ dwa pierwsze (Fama i Confessio) zawierały silnie przemawiające wezwanie do powszechnej reformy nauki, religii i człowieka, a trzecie z nich (Chymische Hochzeit) przedstawiało w barwnej, ale wysoce zawoalowanej formie proces alchemicznej przemiany człowieka.

W trudnym okresie konfliktów religijnych, bezpośrednio poprzedzającym wybuch wojny trzydziestoletniej, Manifesty były niezwykłym głosem, który przenosił dyskusje o religii na nieznany wcześniej poziom.

Wystawa to też dzieła dotyczące filozofii różokrzyżowców (Theophilus Schweighart, tj. Daniel Mögling, którego Speculum zwane bywa czwartym Manifestem), a także zasad, którymi kierowali się oni w życiu (Maier), alchemii, ściśle związanej z ich filozofią (Maier, Michelspacher). Zostały też przedstawione bezpośrednie odpowiedzi na apel różokrzyżowców (Haslmayer), bądź ich apologie (Maier, Mögling, Fludd), które okazały się konieczne, ponieważ obok entuzjastycznego przyjęcia Manifestów pojawiły się głosy ostrej krytyki.

Nie brakło też pism zwracających uwagę na polski udział w rozwoju, propagowaniu i kontynuacji tej idei. Polskim akcentem były dzieła wybitnego i sławnego alchemika Michała Sędziwoja (Michaela Sendivogiusa), którego pisma świadczyły o tym, że słynne Manifesty nie były mu obce. Zostały również pokazane prace działającego m.in. na ziemiach polskich, Jana Amosa Komeńskiego (Comeniusa). O Komeńskim pamięta się dziś jako o wielkim pedagogu i filozofie, jednak w owym czasie Johann Valentin Andreae powierzył mu misję kontynuowania pracy zapoczątkowanej przez “krąg tybiński”.

Przy wyborze starodruków kierowano się ich bogatą szatą graficzną. Kunsztowne ilustracje, którymi opatrzono niektóre stare wydania, wykonane przez prawdziwych mistrzów w swoim rzemiośle, pięknie i sugestywnie wspierają opisywane treści, często wskazując na głębokie połączenie, jakie wiąże człowieka, przedstawionego jako mikrokosmos („świat w miniaturze”), z makrokosmosem. Według twórców Manifestów człowiek jest pomostem pomiędzy światem Ducha a światem natury i stoi przed nim wielkie zadanie zrozumienia tej wspaniałości. Prace z tamtego okresu to bogactwo symboli, za pomocą których przedstawione zostały koncepcje filozoficzne i religijne, przekazujące zainteresowanemu odbiorcy tajemną wiedzę na temat człowieka i jego relacji z Bogiem i naturą.

Bibliotheca Philosophica Hermectica w Amsterdamie słynie w świecie ze swej kolekcji starodruków o tematyce różokrzyżowej, hermetycznej, alchemicznej i kabalistycznej. Biblioteka Jagiellońska również dysponuje bogatymi zbiorami, dotyczącymi tych zagadnień.

  • Data wydarzenia: 04 października 2016
  • Lokalizacja: Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Maius
  • Organizator: Fundacja Różokrzyża